De verborgen narcist

Narcisme en dan heb ik het over de narcistische persoonlijkheidsstoornis (waar ik in de eerste aflevering van de podcast serie ‘Narcisme Onthuld’ uitleg over geef) is vrijwel nooit makkelijk te herkennen.

Omdat narcisten zich zo charmant en intelligent voordoen wordt hun schadelijke gedrag vaak pas zichtbaar als ze je al in hun greep hebben. Maar zelfs dan is het lastig om het te benoemen omdat een narcist altijd een plausibele verklaring heeft voor zijn/haar kwetsende gedrag of uitspraken dat je aan jezelf gaat twijfelen. Maar een extra uitdaging is het om een zogenaamde verborgen narcist te herkennen.

Een verborgen narcist presenteert zich namelijk als een onzeker, gevoelig, angstig en meelijwekkend persoon waar een ‘klassieke narcist’ zich vrijwel altijd zelfverzekerd, extravert en charmant voordoet. Verborgen narcisten hebben de slachtofferrol naar het volgende niveau getild en zetten ‘het zielig zijn’ in om ervoor te zorgen dat de wereld van anderen volledig om de verborgen narcist draait.

De verborgen narcist trekt vooral mensen aan die graag klaarstaan voor anderen, de zogenaamde ‘redders’.  Deze ‘redders’, wel in het bezit van inlevingsvermogen, maken zich zorgen over de beschadigde persoon die ze tegenover zich denken te hebben. De verborgen narcist zegt een moeilijk leven te hebben met veel tegenvallers op verschillende gebieden maar altijd door het toedoen van anderen. De empathische ‘redder’ voelt medeleven en wil de verborgen narcist helpen. Door het medeleven wat de ‘redder’ voelt past deze zich volledig aan op de behoeften van de verborgen narcist en vergeet langzaam maar zeker zijn/haar eigen behoeften. De verborgen narcist neemt geen verantwoordelijkheid voor zijn/haar eigen leven en welzijn en geeft de schuld voor alles wat misgaat aan anderen of de buitenwereld en valt dus helemaal niet te ‘helpen’. De verborgen narcist is een meester in slachtoffer zijn, zielige verhalen en krokodillentranen met als enige doel je volledig onder zijn/haar controle te hebben.

Als de verborgen narcist eenmaal het gevoel heeft een verbinding met ‘de redder’ te hebben zal hij/zij steeds meer gaan terroriseren en manipuleren. Onder het mom van ernstig beschadigd te zijn denkt de verborgen narcist een excuus te hebben om anderen te mogen commanderen, afkraken, beschamen, bedriegen, en soms zelfs fysiek gewelddadig te zijn. Als je een verborgen narcist hierop aanspreekt kruipt deze meteen in zo’n extreem geloofwaardige slachtofferrol dat ‘de redder’ gaat geloven dat hij/zij degene is die niet voldoet, dom of slecht is. ‘De redder’ gaat dan nog harder zijn/haar best doen om de verborgen narcist te helpen, wat de verborgen narcist erg goed uitkomt.

De verborgen narcist kun je net als de ‘klassieke narcist’ overal tegenkomen: in vriendschappen, op de werkvloer, in een ouder-kind relatie, binnen het gezin, de (schoon)- familie of een romantische relatie. Verborgen narcisten kunnen vaak jarenlang wegkomen met het imago van een slachtoffer. Pas als iets of iemand door hun schijnvertoning heen prikt kunnen ze hun ware aard tonen. Dit gebeurt echter vrijwel nooit in het openbaar waar anderen het kunnen zien. Hierdoor worden hun slachtoffers vaak veroordeeld door de buitenwereld als ze over het narcistische misbruik naar buiten treden. Dit maakt dat iedere relatie met een verborgen narcist uiterst eenzaam en beschadigend is.

De reden dat ik zo naar buiten treed over dit onderwerp met mijn boek ‘Monddood – Aan een narcist ontsnapt’, columns, blogs en podcasts is om deze eenzaamheid te doorbreken en steun te bieden. Want je bent niet alleen! Met meer dan een miljoen narcisten in Nederland alleen al, is de kans aanzienlijk dat je ooit met een narcist te maken krijgt. Herkenning van narcisme maakt hopelijk dat (verder) leed voorkomen kan worden. Afstand nemen van een narcist is het enige wat helpt. Maar verwacht niet dat de narcist je gemakkelijk zal laten gaan. Het is lastig en pijnlijk om een narcist uit je leven te laten verdwijnen maar zo ontzettend de moeite waard: je krijgt er jouw eigen leven voor terug.

Annemarie Braun

Annemarie Braun is psychodynamisch therapeut en heeft sinds 2008 een eigen praktijk voor individuele- en relatietherapie in Bodegraven. Op 10 februari 2023 komt haar boek: ‘Monddood- Aan een narcist ontsnapt’ uit.
www.annemariebraun.nl

Deel dit bericht:

Facebook
Twitter