Dit weekend stonden we massaal stil bij 80 jaar vrijheid. Herdenken én vieren. En Nederland zou Nederland niet zijn als daar geen stevige discussie over ontstond. Want: wat vieren we nu precies? En wie herdenken we eigenlijk?
In Gouda werd, naast de officiële herdenking van de gemeente, ook een alternatieve bijeenkomst georganiseerd. Een kleine groep mensen verzamelde zich bij het station, met de wens stil te staan bij een bredere groep slachtoffers. Daar kun je van alles van vinden. Maar dat mag. Dat kán. Zelfs over dit onderwerp mogen we in Nederland in vrijheid onze mening hebben. Zolang je dat maar niet doet door dwars door een collectieve stilte heen te schreeuwen – want dat getuigt van weinig respect.
Wat ik vooral voelde de afgelopen dagen, is dat onze stad vol verhalen zit. Echt. Iedere steen, ieder straatnaambordje, ieder steegje heeft iets te zeggen. Over vrijheid, over onvrijheid, over keuzes, over stil zijn en over opstaan.
Neem het verhaal van het Joods Bejaardenhuis aan de Oosthaven 31. Op 9 april 1943 werd het ontruimd. De bewoners – de koffers keurig gepakt – verdwenen via Rotterdam naar Westerbork en kwamen niet terug. Sobibor werd hun eindpunt. Alleen directrice Sara Teixeira de Mattos overleefde. Voor de deur liggen nu 56 Stolpersteinen. Die tikken je hart even stil als je eroverheen loopt.
Maar er is ook dat andere verhaal: dat van het Goudse verzet, dat op 5 mei 1945 zélf de bezetter de stad uitzette – als enige stad in Nederland. Geen formele bevrijding. Gewoon: genoeg is genoeg. Ook dát is vrijheid.
En precies daarom moeten we deze verhalen blijven delen. Niet alleen op 4 en 5 mei, maar elke dag. Verhalen van toen én van nu. Over oorlog, over verzet, over mensen die vandaag de dag op de vlucht zijn, over hun hoop en over hun keuzes.
Want vrijheid is geen herdenking die je opbergt tot volgend jaar. Vrijheid is iets dat je moet blijven oefenen. Samen. Elke dag opnieuw. Ook morgen, wanneer er in deze mooie stad weer nieuwe verhalen wachten om gehoord te worden.
AnneMarie Visser, Hoofdredacteur KNST!
