(Wijsheid uit de Talmoed)
(Nawoord bij de heruitgave van De Kroniek, verzetskrant uit WO II)
Mijn ouders zijn geboren in de aanloop naar of tijdens de Tweede Wereldoorlog. Mijn vader groeide op in Roermond, een stad die in 1945 vrijwel geheel werd geëvacueerd door de Duitse bezetter. Mijn moeder werd in 1942 geboren in Breda. Zij was te jong om bewuste herinneringen te hebben, maar wat haar is bijgebleven is des te indringender: het ritme van marcherende laarzen in de straat, de angst van haar moeder op het moment dat ze samen getuige waren van een liquidatie. Mijn generatie kreeg die verhalen soms mondjesmaat te horen — of juist helemaal niet. Het zwijgen over wat is meegemaakt, over wat is verloren of overleefd, is misschien wel even veelzeggend als de verhalen die wél verteld werden. Op school leerden we dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. “Dit mag nooit meer gebeuren,” klonk het.
Een zin die in mijn jeugd logisch eworden steeds vaker opnieuw stel. Want wat mag er eigenlijk nooit meer gebeuren? En belangrijker nog: hoe zorgen we ervoor dat het ook écht niet gebeurt? Nu we 80 jaar vrijheid herdenken en vieren, bevinden we ons opnieuw in een tijd waarin de wereld wankelt. De oorlog lijkt terug van nooit weggeweest. Wie denkt dat vrede in Europa een vanzelfsprekendheid is, hoeft alleen maar het nieuws aan te zetten. Of zich te herinneren dat we, ook tijdens die 80 jaar vrijheid, als land betrokken zijn geweest bij oorlogen elders.
De oorlog is niet gestopt in 1945 — hij heeft alleen ergens anders plaatsgevonden. Vaak buiten beeld. En net als in het interbellum voelen we vandaag de dreiging opnieuw dichterbij kruipen. Eerst in het digitale domein, via desinformatie, cyberaanvallen, economische druk. Maar ook tastbaarder: in oorlogstaal, in de versplintering van bondgenootschappen. in het onder druk staan van grondrechten
Zelf herinner ik me de angst voor ‘de bom’ tijdens de Koude Oorlog — een sluimerende dreiging die net zo goed voelbaar was. Die angst leek decennialang weggeëbd, maar is inmiddels terug in een nieuwe vorm. En dus lees ik Kroniek niet alleen als historisch document, maar als spiegel. Een herinnering aan de moed van wie weigerden zich neer te leggen bij onrecht.
En een oproep aan ons allemaal: blijf waakzaam, blijf kritisch, blijf menselijk. In een tijd waarin het recht onder druk staat, waarin angst opnieuw een politieke motor wordt, blijft die ene vraag actueel: Wat mag nooit meer gebeuren? Misschien is het antwoord niet eenduidig. Maar de zoektocht ernaar blijft noodzakelijk. Telkens opnieuw. Juist nu.
AnneMarie Visser, hoofdredacteur EDGH.nl
Over de Kroniek: Herinneren is niet stilstaan, maar blijven kijken
In het najaar van 2024, toen we de uitnodiging van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk kregen om na te denken over projecten in het licht van 80 jaar vrijheid, kregen we bij EDGH.nl het idee om de familie Karssen te benaderen met de vraag of we De Kroniek nog eenmaal mochten uitbrengen.
Als eerbetoon aan C.G. Karssen én aan al die andere dappere verzetsstrijders die letterlijk opstonden — en met gevaar voor eigen leven — het nieuws over de oorlog en de geallieerde strijdkrachten bleven verspreiden. Onder het motto: we probeerden elkaar moed te geven in donkere dagen.
De verhalen uit de oorlogsjaren zijn geen verre geschiedenis; ze raken aan keuzes, twijfel en moed van gewone mensen. In tijden van onzekerheid kunnen juist deze geschiedenissen ons iets leren over vasthouden aan menselijkheid.
Dank aan iedereen die meewerkte aan deze bijzondere uitgave, en in het bijzonder aan Cock Karssen, die met haar kennis, zorg en vasthoudendheid dit project mogelijk maakte.
Want wie blijft vertellen, houdt het verleden levend – en geeft het door.
