Bron Goudse Post
Gouda • In Cultuurhuis de Garenspinnerij zijn van maandag 3 maart tot en met woensdag 12 maart 21 portretten te zien van Oekraïense ontheemden. Met indringende beelden en persoonlijke verhalen brengt fotograaf Niels de Kemp de Oekraïners die in Gouda verblijven in beeld.
Het is inmiddels drie jaar geleden dat de oorlog in Oekraïne begon. Vlak na de oorlog ving Gouda al direct de eerste vluchtelingen op. Sommigen kwamen later. Op dit moment wonen er 362 Oekraïners in de noodopvang aan de Antwerpseweg, 80 verblijven bij gastgezinnen. De foto-expositie en het bijbehorende boek ‘Hoop’ geven een gezicht aan deze mensen en hun verhalen. Niels portretteerde 21 bewoners. Zowel de tekst als de fotografie nam Niels zelf op zich. “Het portretteren deed ik samen met mijn vader, ook fotograaf. Het was een mooie ervaring om dat samen te doen.”
Het resulteerde in dertien aangrijpende verhalen. “Het zijn hele diverse mensen uit verschillende gebieden van Oekraïne,” vertelt Niels. “Als je hun verhalen hoort en ziet, besef je hoe vanzelfsprekend vrijheid en veiligheid hier zijn, terwijl dat tegelijkertijd niet zo is. Het kan ook snel veranderen. Dat vond ik heftig.”
De oorlog dwong veel Oekraïners tot onvoorstelbare keuzes. “Ik sprak een echtpaar dat in een dorp woonde en de oorlog steeds dichterbij zag komen. Ze bereidden zich voor op de strijd, maakten molotovcocktails en hoorden ‘s nachts drones overvliegen,” vertelt hij. “Alles was pikkedonker, alleen het geluid van kamikazedrones bleef over. Die klinken niet als een zoemende drone, maar meer als een brommer. Dat doet wat met je.”
Veel Oekraïners leefden maandenlang onder extreme stress en onzekerheid, vertelt Niels. Daarom ontvluchtten ook na het begin van de oorlog Oekraïners het land. “Op een gegeven moment concludeerden sommigen: dit is niet meer houdbaar. Ze lieten familie, carrières en hun vertrouwde omgeving achter.”
Wat Niels opviel, is de veerkracht van de mensen die hij fotografeerde. “Veel van hen spreken inmiddels bijna vloeiend Nederlands en hebben hier een netwerk opgebouwd. Ze proberen verder te gaan, ondanks de onzekerheid over hun toekomst. Ze hopen snel terug te keren, sommigen, vooral jongeren, hopen juist hier te blijven. Maar de rode draad is hoop.”
Een van hen is Oleksandra. “Ze studeerde in Oekraïne autotechniek en psychologie en had een hecht sociaal leven. Veel vrienden en vriendinnen. Door de oorlog moest ze vluchten, maar ze ging niet bij de pakken neerzitten. Binnen een paar maanden sprak ze vloeiend Nederlands en vond ze werk. Dat soort verhalen vind ik bijzonder.”
Het boek ‘Hoop’ geeft ook een inkijkje in het leven op de Blokkerlocatie. “We mogen trots zijn op wat we als land en gemeente doen. Maar het blijft een omgebouwd kantoorpand je alle faciliteiten met anderen deelt. Dat is niet altijd makkelijk. In Oekraïne hadden ze hun eigen huizen en appartementen, hun eigen levens.”
Voor Niels, in het dagelijks leven contentmaker bij de Politie, is het niet het eerste maatschappelijke project. Hij is bekend van ‘Gezichten van Gouda’, waarin hij stadsgenoten portretteert. In mei wordt dat project uitgebreid met een expositie in de Jeruzalemstraat. “Mijn drijfveer is fotografie inzetten om verbinding en burgerschap te stimuleren.”
Zijn passie voor fotografie ontstond onverwachts, tijdens zijn tijd bij de recherche in Amsterdam. “Ik zag veel ellende: liquidaties, huiselijk geweld, reanimaties. Op een gegeven moment dacht ik: ik moet een hobby zoeken. Die vrolijke jongen die ik was, raakte ik steeds meer kwijt. Ik zocht een creatieve positieve tegenhanger voor het politiewerk.”
En dat terwijl Niels ook een hele andere kant van de samenleving ziet: “Als je op straat iemand tegenkomt en een praatje maakt, zoals we vroeger vaker deden, dan kom je erachter dat de meeste mensen heel erg oké zijn. Ook mensen die niet op jou lijken, of zich anders kleden of een andere religie aanhangen. Als je gewoon eens een praatje met elkaar maakt, blijken de meesten aardig. Stel je eens open voor de verhalen van een ander.”
Met zijn werk wil hij bijdragen aan een minder gepolariseerde samenleving. “De grote boodschap is: Koester wat we hier hebben. De problemen die wij hier hebben zijn anders dan de grote menselijke conflicten die op andere plekken woeden. De toon mag best wat zachter.”
“De bijeenkomst van 3 maart is bedoeld om Oekraïense vluchtelingen in Gouda een gezicht te geven en solidariteit te tonen”, reageert de gemeente. “De gemeente en veel Gouwenaars voelen zich verbonden met Oekraïne. We staan stil bij voortdurende oorlog en het verdriet dat de oorlog met zich meebrengt.”
De expositie van Niels de Kemp is te zien van 3 tot 12 maart in Cultuurhuis de Garenspinnerij in Gouda.
