Schoonhoven – In het Nederlands Zilvermuseum komt de bijzondere tentoonstelling Refleksi-Refleksi tot leven. De titel, Indonesisch voor ‘bespiegelingen,’ roept op tot reflectie over de eeuwenlange geschiedenis tussen Indonesië en Nederland. Door middel van zilveren voorwerpen worden verhalen verteld die variëren van de eerste handelscontacten tot aan de vroege jaren van de Indonesische republiek. Het is een complexe geschiedenis, waarin wederzijdse invloeden zichtbaar zijn in taal, voedsel, architectuur en cultuur.
De expositie laat zien hoe de handelsroutes tussen de Indonesische archipel en Nederland nieuwe producten voortbrachten, zoals specerijen, koffie, thee en suiker. Deze luxeartikelen, die aanvankelijk alleen voor de welgestelde bovenlaag van de Nederlandse samenleving waren bestemd, inspireerden de productie van gebruiksvoorwerpen zoals theebussen, koffiepotten, tabaksdozen en nootmuskaatraspen. In Indonesië probeerden Nederlandse handelaren hun positie te verstevigen door banden te smeden met lokale vorsten en zich aan te passen aan inheemse gebruiken, zoals het kauwen van sirihpruimen. Gouden en zilveren voorwerpen werden uitgewisseld als symbolen van deze banden.
De tentoonstelling toont ook hoe Nederlandse bedrijven zoals Van Kempen en Begeer en Vos insprongen op de groeiende vraag naar zilveren voorwerpen. Met nieuwe winkels in de archipel boden zij producten aan die aansloten op de behoeften van reizigers en bewoners.
De Sporen van een Verleden vol Licht en Schaduw
Toch roept deze geschiedenis ook kritische vragen op. De impact van het koloniale verleden is niet onomstreden. Sommige zilveren voorwerpen in de tentoonstelling brengen verhalen van verzet en bevrijding tot leven. Zo onthult een zilveren lepel het verhaal van Surapati, een tot slaaf gemaakte die opklom tot vrijheidsstrijder. Ook worden verhalen verteld van Nederlandse dienstplichtige mannen die na 1945 weigerden deel te nemen aan de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en hiervoor gevangen werden gezet in de havenkazerne in Schoonhoven, de huidige locatie van het Nederlands Zilvermuseum.
De expositie nodigt bezoekers uit om na te denken over de rijke en soms pijnlijke geschiedenis die deze voorwerpen vertegenwoordigen. Elk object heeft een glanzende én matte kant, een dualiteit die bezoekers mogen verkennen en interpreteren. Bezoekers worden uitgenodigd hun eigen gedachten en reflecties toe te voegen aan de expositie, waarmee de geschiedenis van deze gedeelde culturele erfenis verder tot leven komt.
De tentoonstelling is te zien van 17 oktober 2024 t/m 28 september 2025.
