Museum Gouda blijft Marokkaans-Nederlands erfgoed belichten

Gouda, De tentoonstelling De Mix Nederland – Bnadem die op 7 januari afliep in Museum Gouda, werd door meer dan 35.000 mensen bezocht en zorgde voor verbinding. De eigentijdse portretten van Khalid Amakran en de historische foto’s van Robert de Hartogh vormden samen een ode aan de eerste generatie Marokkaanse Nederlanders. Het museum gaat door met het organiseren van interculturele ontmoetingen en het presenteren van onderbelicht erfgoed. Een concreet voorbeeld is de aankoop van twee werken van Amakran, portretten van Gouwenaars. “Een museum gaat in essentie over mensen. De persoonlijke verhalen die we dankzij Bnadem ontdekten, zijn nauw verweven met onze stad en gezamenlijke geschiedenis,” zegt directeur Femke Haijtema. De tentoonstelling was een gezamenlijk project met Stichting Beeldmix.

Museum Gouda is het eerste museum dat werk van fotograaf Khalid Amakran (1991) aankoopt. “Dat het museum nu twee werken uit de tentoonstelling in de collectie opneemt, bewijst dat het verhaal van élke Gouwenaar gehoord en gezien mag worden,” stelt Amakran. Op een van de portretten staat de Goudse Ikram Skouli met haar ouders afgebeeld. Zij ervaart dat haar kinderen haar ouders nu vragen stellen, die zij zelf nooit heeft gesteld. Skouli: “Ouderen kunnen zo hun verhaal kwijt, en tegelijk wordt het wortelstelsel van de jongere generatie versterkt.” Als je weet waar je vandaan komt, sta je sterker in het leven, is de overtuiging van Skouli. “Wat zou het mooi zijn om deze beweging te versterken, en niet alleen de onderlinge verbinding maar ook het doorgeven van de verhalen te bevorderen.” Het stadsmuseum speelt hierin graag een actieve rol.

Toen ik op de middelbare school zat leerde ik Gouda kennen door de negatieve berichten over jongeren met een Marokkaans-Nederlandse achtergrond. Dat ik het eerste hoofdstuk van Bnadem hier heb tentoongesteld is dan ook niet gek. Aarden in nieuwe grond betekent wortelschieten en je tegelijkertijd een weg naar de hemel zien te banen. Dat kost moeite. In de afgelopen acht maanden heb ik tijdens de rondleidingen en evenementen in en om de tentoonstelling de eer gehad om van allerlei verschillende mensen te mogen horen hoe zij hebben geworsteld en geworteld. Ik wil iedereen die de tentoonstelling heeft bezocht bedanken. – Khalid Amakran

Nieuwe bezoekers en bijzondere ontmoetingen
Van mbo-klassen en basisschoolleerlingen tot taal- en inburgeringsgroepen, medewerkers van Gemeente Gouda en het Moslim Archief: de afgelopen periode ontving het museum allerlei groepen rondom de thema’s identiteit, cultuur en wat het betekent om je ergens thuis te voelen. Thema’s die centraal stonden in de tentoonstelling Bnadem. Veel groepen werden rondgeleid door Amakran en gingen in gesprek over wat het betekent om te worstelen en wortelen in nieuwe grond. “Het is mooi dat we door een tentoonstelling als Bnadem meer een museum voor de hele stad worden. Dat willen we vasthouden,” aldus directeur Femke Haijtema.

Historisch erfgoed delen en doorgeven
Samen met kennisplatform DutchCulture organiseerde het museum eind 2023 een goedbezocht avondprogramma, de Talks & Docu-avond ‘Wij waren nieuwkomers’. Programmamaker Jalal Bouzamour en Khalid Amakran deelden over hun persoonlijke zoektocht en voerden – aan de hand van fragmenten uit de tv-serie Mocronado’s en beelden uit Bnadem – een openhartig gesprek met het publiek. Een van de conclusies van de avond luidde dat het delen en ontsluiten van verhalen een belangrijke stap is naar meer begrip en verbinding.

Dit voorjaar komt er een tweede Talks & Docu-avond. Stadsprogrammeur Esther van Pomeren zet de programmering “in lijn van Bnadem” samen met het museum voort, ondersteund door het Innovatiefonds van Gemeente Gouda. Van Pomeren: “Als geboren en getogen Gouwenaar weet ik dat er ontzettend weinig bekend is over dit deel van de Goudse geschiedenis, terwijl het zo waardevol is voor de stad. Het zijn bijzondere verhalen van mensen die keihard gewerkt hebben, die hun leven en familie achter hebben gelaten in Marokko en meegebouwd hebben aan Gouda. Verhalen die nog té weinig gehoord en gewaardeerd worden.”

Om deze verhalen te bewaren zijn er de afgelopen periode diverse interviews met eerste en tweede generatie Marokkaanse Gouwenaars gevoerd en gedocumenteerd over hun geschiedenis en ervaringen. “Een schat aan erfgoed ligt besloten in die verhalen, niet alleen voor de Marokkaanse gemeenschap, maar voor alle Gouwenaars!” zegt Van Pomeren.

Gezamenlijke geschiedenis
Museum Gouda vindt het belangrijk om als stadsmuseum blijvend aandacht te besteden aan het historisch erfgoed van Gouwenaars met Marokkaanse roots. In de tentoonstelling De stad verzamelt – 150 jaar Museum Gouda (vanaf 27 januari) zal bijvoorbeeld de koffer van Gouds ereburger Abdellah Laaguili te zien zijn, waarmee hij in 1969 vanuit Marokko naar Nederland reisde. Ook is in de Goudse ontmoetingscentra Van Noord, Nelson Mandela Centrum en De Walvis de komende periode nog een presentatie van de foto’s van Robert de Hartogh te zien uit de jaren ‘70.