Gouda – Met meer dan 56.000 bezoekers overtrof Museum Gouda in 2023 alle verwachtingen. Voor tentoonstellingen als Koninklijke Kunst en Hoge Luchten kwamen cultuurtoeristen uit het hele land speciaal naar Gouda. Zij combineerden hun bezoek met winkel- en horecabezoek, en zorgden zo voor een lokale economische impuls. Ook bouwde het museum aan verbinding: in de fototentoonstelling Bnadem – Nieuwe Grond kreeg de eerste generatie Marokkaanse Gouwenaars een podium, en ook met De schaduwzijde van de Goudse pijp en Geloven in Gouda vertelde het museum nieuwe verhalen over de stad. De iconische altaarstukken van het museum kregen een prachtige plek in de gasthuiskapel en er werd met de steun van particulieren een nieuw topstuk aan de collectie toegevoegd. De doelstelling van 40.000 bezoekers werd met ruim 40% overtroffen en het stadsmuseum verwelkomde bijna 7.500 kinderen. Het museum kijkt dan ook terug op een succesvol jaar. “We hebben in 2023 onze betekenis voor de stad kunnen vergroten, daar zijn we best trots op”, aldus directeur Femke Haijtema. “Dit belooft veel goeds voor ons jubileumjaar.” Museum Gouda werd opgericht in 1874 en viert in 2024 zijn 150ste verjaardag.
De vorstelijke tentoonstelling Koninklijke Kunst – Wilhelmina en de Haagse School, met unieke bruiklenen van de Koninklijke Verzamelingen, trok in 2023 veel bekijks. Niet alleen de kunstwerken, waaronder de indrukwekkende Pulchri-kast die het koninklijk paar in 1901 cadeau kreeg, worden bewonderd: bezoekers prijzen ook de “mooie entourage” van de tentoonstelling, die nog tot mei 2024 te zien is. Een ander hoogtepunt was de komst van het ‘Meisje in het blauw’ van Johannes Verspronck vanuit de eregalerij van het Rijksmuseum, begeleid door een tekst van Splinter Chabot. De tentoonstelling Hoge Luchten zorgde in de eerste helft van 2023, net als Koninklijke Kunst, voor dagjesmensen die speciaal naar Gouda afreizen.
Ook fototentoonstelling Bnadem – Nieuwe Grond, een ode aan de eerste generatie Marokkaanse Gouwenaars, maakte indruk. Historische foto’s van Robert de Hartogh van arbeidsmigranten in de jaren ’70 waren te zien naast portretten van de jonge Rotterdamse fotograaf Khalid Amakran; zowel in het museum als bij Station Gouda. Deze spraakmakende tentoonstelling werd opgepikt door landelijke media als NRC en was van grote sociaal-maatschappelijke waarde.
Maatschappelijke impact
Bnadem verbond stadsgenoten en bezoekers op een nieuwe manier. Mede dankzij het Innovatiefonds van de Gemeente Gouda werd Bnadem verrijkt met een indrukwekkend avondprogramma met o.a. programmamaker Jalal Bouzamour, een bezoek van het Nederlands Moslim Archief, een mbo-programma en bijeenkomsten waarbij verschillende generaties Marokkaanse Gouwenaars met elkaar in gesprek gingen. Fotograaf Khalid Amakran gaf rondleidingen waarbij hij met bezoekers sprak over wat het betekent om te wortelen in nieuwe grond. Ook een groot aantal medewerkers van Gemeente Gouda nam deel aan zo’n rondleiding. Beleidsmedewerker Yasmin Kursun merkte op: “Cultuur verbindt en stimuleert goede gesprekken met elkaar, we konden zeker nog een uur doorpraten. Ook al heeft niet iedereen Marokkaanse roots, we kunnen ons allemaal herkennen in de verhalen achter deze foto’s en de zoektocht naar wie we zijn.”
Dat Museum Gouda actief zijn maatschappelijke rol oppakt, illustreerde ook de indrukwekkende performance Power of Braids van kunstenaar Astera Mortezai begin 2023. Voor dit levende kunstwerk vlochten tientallen vrouwen hun haren aan elkaar als steunbetuiging aan Iraanse vrouwen. Ook De Schaduwzijde van de Goudse Pijp, de tentoonstelling die ter gelegenheid van het Herdenkingsjaar Slavernijverleden was ingericht, was hier een voorbeeld van. Samen met de Gouds-Arubaanse kunstenaar Miriam Piña vertelde het museum het verhaal van de Goudse kleipijpen als betaalmiddel in de trans-Atlantische slavenhandel. Tot slot opende in december de bescheiden tentoonstelling Herenstraat, die podium biedt aan een straat in de wijk Korte Akkeren. De sprekende beelden van documentair fotograaf Mariëtte Lock zijn een ontmoeting op zich en zorgen daarnaast ook letterlijk voor nieuwe gezichten in het museum.
Educatie en jonge bezoekers
Bijna 7500 kinderen bezochten Museum Gouda in 2023. Educatieve en creatieve activiteiten namen hen mee in de geschiedenis van onze stad, daagden hen uit om creatief bezig te zijn en nodigden uit tot verwondering. Het museum ontving met hulp van bevlogen rondleiders meer dan 200 schoolklassen. Het grootste deel hiervan betrof basisschoolleerlingen, maar passend aanbod maakte dat ook meer dan 65 klassen van middelbare scholen de weg naar het museum vonden. Bovendien ontwikkelt het museum nu ook een programma samen met MBO-opleidingen. Een bijzonder hoogtepunt in het kinderprogramma was het Huis van Sinterklaas. Meer dan 40 schoolklassen werden verwelkomd. Maar ook (groot)ouders met kinderen kwamen langs: de tickets voor het populaire Sint-programma waren compleet uitverkocht.
Samenwerken om cultuur toegankelijk te maken
Culturele organisaties weten elkaar in Gouda steeds beter te vinden. Dit werd zichtbaar tijdens het sprankelende Festival De Verwondering in september 2023. De hele binnenstad bruiste met inzet van de Goudse Schouwburg, de Bibliotheek Gouda, Cultuurhuis Garenspinnerij en vele anderen. Bij Museum Gouda was een uitgebreid programma rondom Bnadem gerealiseerd met een live hiphop-show tussen de eeuwenoude schutterstukken in samenwerking met platform DubbelH, en een tot op de laatste stoel gevulde filmvoorstelling in de museumtuin van de Marokkaanse film Casablanca Beats, met dank aan Filmhuis Gouda. Ook tijdens de expositie van World Press Photo in de Chocoladefabriek ondersteunden museum en bibliotheek elkaar door o.a. een gezamenlijke NS Spoordeelactie. Tot slot verleidde het iconische evenement Gouda bij Kaarslicht maar liefst 1800 bezoekers tot een kosteloos museumbezoek.
Collectie Gouda
In 2023 kon het museum een nieuw Gouds topstuk voor de stad verwerven: het gezicht op de Sint-Janskerk door Cornelis Springer uit 1863. Het museum kon het schilderij met de hulp van particuliere schenkers na een veiling alsnog kopen, mede dankzij de Goudse Museumvrienden en de Gemeente Gouda. Het eerste weekend was het kunstwerk voor alle Gouwenaars gratis te bewonderen. Ook opende de spectaculaire nieuwe presentatie van de altaarstukken in de Gasthuiskapel, mede dankzij het Gouds Catharina Gilde. In samenwerking met de Sint-Janskerk toont het museum hier ook de metershoge ontwerptekeningen voor de Goudse glazen. Religieus erfgoed staat ook centraal in de nieuwe vaste opstelling Geloven in Gouda; vier Goudse geloofsgemeenschappen, van Joods en islamitisch tot gereformeerd, laten zien dat religie altijd in beweging is.
Onmisbare steun
Het succesvolle museumjaar werd mogelijk gemaakt door de talloze publieke, zakelijke en particuliere partners van vrienden van Museum Gouda. “In het bijzonder is de Gemeente Gouda wederom een betrouwbare partner gebleken, niet alleen door met het Innovatiefonds vernieuwende projecten mogelijk te maken, maar ook vanwege de broodnodige steun om de energiecrisis in ons monumentale huurpand het hoofd te kunnen bieden”, benadrukt directeur Femke Haijtema. “Ook het Gouds Catharina Gilde, de Goudse Museumvrienden, de Partners van het museum, en de Crabeth Clubleden verdienen grote lof, net als onze samenwerkingspartners van de M6, het Rijksmuseum, Stichting Beeldmix en de fondsen die de activiteiten ondersteunden.”
Vooruitblik
Museum Gouda werd opgericht in 1874, en viert in 2024 zijn 150ste verjaardag. Het belooft een bijzonder jubileumjaar te worden. Op 27 januari opent de feestelijke tentoonstelling De stad verzamelt, met een trip down memory lane naar het negentiende-eeuwse museum, én de blik van stadsgenoten op 150 jaar Goudse herinneringen. In mei heropent de iconische ijssalon Italia zelfs voor één zomer de deuren in het museum. Voor oktober is een grote tentoonstelling rond Susanna en de ouderlingen in voorbereiding. In dit apocriefe Bijbelverhaal proberen machtige mannen de badende Susanna te chanteren, Me Too avant la lettre dus. Het relatief onbekende verhaal werd wereldberoemd omdat Susanna in de kunstgeschiedenis veelvuldig is vastgelegd. Van Rembrandt en Gentileschi tot hedendaagse kunstenaars; steeds opnieuw is zij een slachtoffer, een model van vroomheid en deugd, of zelfs een sekssymbool. De tentoonstelling is een vervolg op de succesvolle expositie in het Walraff-Richartz Museum in Keulen, waar ook de Goudse Susanna van Joachim Wtewael te zien was.