Op een mistige ochtend 1902 voltrok zich een tragedie bij de brug over de Dubbele Wiericke in Nieuwerbrug, waarbij een trein ontspoorde en een spoorwegbeambte het leven liet. De gebeurtenissen werden vastgelegd in een aangrijpend relaas, waarbij een foto van de ontspoorde locomotief de stille getuige is van een opeenstapeling van menselijke fouten die 23ste december aan het begin van de vorige eeuw.
Het noodlottige incident deed zich voor toen de eerste trein uit Leiden naar Woerden, voortgetrokken door de locomotief, de brug over de Dubbele Wiericke naderde. De brugwachter, verantwoordelijk voor het sluiten van de brug, had zich echter verslapen. Door deze nalatigheid bleef de telegrafische vraag of de weg veilig was onbeantwoord. Desondanks vertrok de trein uit Bodegraven. In de mist en schemering negeerde de machinist het onveilige sein, waarin geen licht brandde, met fatale gevolgen. De locomotief en verschillende wagons ontspoorden, waarbij een deel van de trein boven het water van de Dubbele Wiericke kwam te hangen. De locomotief eindigde ondersteboven op de dijk, vlammen en stoom uitblazend, terwijl de bagagewagen bovenop de tender viel.
Het lawaai en de vernieling schudden de brugwachter wakker uit zijn bed. Verbijsterd door het aanzicht van vernietigd hout en ijzer boven zijn huisje, realiseerde hij zich dat de wereld om hem heen leek te vergaan. Halfgekleed snelde hij naar buiten om hulp te zoeken, maar het blokhuis aan de overkant was weggeslagen. De brugwachter haastte zich naar het station Woerden om het nieuws van de ramp te melden. Ondanks de ernst van de situatie waren er opmerkelijk weinig slachtoffers, wat als een gelukkig wonder werd beschouwd. Het treinpersoneel, waaronder de hoofdconducteur die helaas het leven liet, werd zwaar getroffen. De gewonden werden snel naar Utrecht en Leiden vervoerd voor medische behandeling.
De tragedie trok al snel de aandacht van hulpverleners, autoriteiten en nieuwsgierige omstanders. De brugwachterswoning werd een tijdelijk toevluchtsoord voor gewonden, terwijl de burgemeesters van nabijgelegen gemeenten zich bij de hulpoperatie voegden. Het terrein van het ongeval werd het middelpunt van nieuwsgierige ramptoeristen, die van verre plaatsen kwamen om de ravage met eigen ogen te aanschouwen. In de nasleep van de tragedie werd snel gereageerd om het personenverkeer weer op gang te brengen. Een houten voetbrug met leuningen werd naast het hangende rijtuig geplaatst, waardoor treinen uit Bodegraven en Woerden ongehinderd konden passeren. Het goederenverkeer werd echter de hele dag stopgezet.
De treinramp van Nieuwerbrug in december 1902 is waarschijnlijk allang vergeten. Ingehaald door veel grotere rampen in het verleden van de spoorwegen, maar het blijft een trieste herinnering aan de kwetsbaarheid van het spoorsysteem en de verstrekkende gevolgen van menselijke fouten. Het gelukkige wonder was dat, ondanks de vernietigende kracht van de ontsporing, het aantal slachtoffers beperkt bleef, waardoor een nog grotere tragedie werd voorkomen.
Tekst: AnneMarie Visser
Foto: SAMH Gouda
