Door Willem IJdo
Liefhebbers van het ‘feest der feesten’ in Bodegraven – de jaarlijkse Najaarsmarkt – houden de adem in tot donderdag 14 september. Dan wordt om 18.00 uur het best bewaarde en nooit uitgelekte geheim van Bodegraven-Reeuwijk onthuld: wie dit jaar het eervolle ambt van Kaaskoningin mag bekleden en wie haar hofdames zijn. Voor het eerst zullen ook een Kaasprinses en Kaasmeisjes deel uitmaken van Borefts koninklijke familie. Prinsen en jongens ontbreken vooralsnog aan het gezelschap…
Het instituut ‘Kaaskoningin’ dateert uit 1952. Het succes van deze vorm van kaaspromotie nam niet weg dat het eerste optreden van de nieuwe vorstin voorlopig meteen het laatste was. Overal schoten ‘koninginnen’ als paddenstoelen uit de grond; zozeer dat de organiserende marktcommissie (nu Evenementencommissie Bodegraven/ECB) besloot de kaasmajesteit van de troon te stoten om de echte landsvrouwe – Koningin Juliana – geen oneerbiedige concurrentie aan te doen. Ontzag voor het Koningshuis – en voor andere autoriteiten – was dermate diep geworteld dat pas in het revolutiejaar 1968, toen overal ter wereld jongeren in opstand kwamen tegen de gevestigde orde, een tweede Kaaskoningin het licht zag. Sinds 2022 geldt de Kaaskoningin als immaterieel erfgoed van Nederland.
Grensoverschrijdend?
Kaaskoninginnen zijn doorgaans afkomstig uit kringen van de boerenkaasbereiding en de handel in dat gele goud. De koningin en haar gevolg fungeren als ‘ambassadeurs’ met een uitgebreid programma, waarin het sociale element niet ontbreekt: vaste nummers van het hoge gezelschap zijn bezoekjes aan verzorgingshuizen. De afgelopen decennia hebben koninginnen in alle kwaliteiten zien langskomen: van jong tot meer gerijpt, maar altijd pittig. De uitdrukking “volvette majesteit” wordt niet of nauwelijks meer gebruikt omdat die tegenwoordig geldt als grensoverschrijdend…
De Najaarsmarkt duurt van woensdag 13 tot en met zaterdag 16 september. Er valt weer van alles te doen en te zien, waaronder een kaascorso (donderdagavond); een race voor volwassenen op kinderfietsen, een ‘Sport- en beweegplein’ en ringsteken (zaterdagmiddag); een Oldtimer Tractoren Rit (zaterdag); Kaas- en bloemenshow (vrijdag, Kaasmuseum); rommelmarkt (vrijdag, achter Dorpskerk); muziek op en rond het Raadhuisplein (vrijdag en zaterdag) en kermis (doorlopend).
