Door Willem IJdo
Wie vrijdagavond 1 september aanwezig was bij het orgelconcert van Marcel van Westen, organist/dirigent te Aken, in de Woerdense Bonaventurakerk hoefde alleen maar de ogen te sluiten om zich in een Franse kathedraal te wanen. De voortreffelijke akoestiek van deze fraaie stadskerk – waarvan de 80 meter hoge toren een flink deel van het Groene Hart beheerst – werkt daar volop aan mee.
De concertgever bewaarde het lekkerste niet voor het laatst, maar knalde er direct in met de tweede orgelsymfonie van Charles Marie Widor (1844-1937), vooral bekend van het Toccata aan het slot van zijn vijfde. Een overtuigende vertolking van het zesdelige werk, afwisselend meeslepend, lichtvoetig, statig, zangerig of overweldigend, op het in 2009-2010 door Adema’s Kerkorgelbouw te Hillegom gerestaureerde en in originele staat teruggebrachte hoofdorgel van Jos Vermeulen uit 1921.
De ‘Bona’ herbergt nog twee orgels: een wat kleiner exemplaar van Vermeulen en een koororgel, in 1966 als huisorgel voltooid door meester-orgelmaker Gerard Wortman, nog altijd een bekende naam in vakkringen. Daarop werden andere delen van het programma gespeeld, waaronder Première Fantaisie van Jéhan Alain (1911-1940) en Sonntagsmusik van Petr Eben (1929-2007).
Ook in de Sint Petrus en Pauluskerk te Reeuwijk-Dorp staat een Vermeulen. De klank van hun orgels en die van tijdgenoten en voorgangers wordt ‘romantisch’ of ‘symfonisch’ genoemd, verwijzend naar zowel het in de 19e eeuw opgekomen symfonie-orkest met zijn keur aan instrumenten als de romantische tijdgeest, waarin gevoel overheerste. “Mijn orgel is mijn orkest” zei ooit organist en componist César Franck (1822-1890).
Imago
Eigenlijk zijn deze instrumenten een soort synthesizers, muzikale kleurdozen, waarmee heel wat meer mogelijk is dan alleen kerkelijk gebruik. Het imago van het orgel heeft te lijden onder die beperking. Steeds minder mensen bezoeken ’s zondags kerken waar een (hopelijk goed) pijporgel staat en veel zogenaamde ‘organisten’ – amateurs – weten hun instrumenten niet aantrekkelijk te presenteren. Daardoor kiezen steeds minderen jongeren voor een orgelopleiding aan het conservatorium. Huidige kerkmusici zijn vaak tevens dirigent, muziekdocent of beiaardier, of beoefenen naast hun passie een heel ander beroep. Zo kan het ook…
