Hoe vaak ik bovenstaande zin gehoord heb weet ik niet eens meer. De zin kwam altijd uit de mond van mensen die mijn zoon en mij een warm hart toedroegen. Niets dan goede bedoelingen die ik toen en nu ook helemaal snap. Als je je vriendin, je dochter of je buurvrouw compleet kapot ziet gaan door het toedoen van een man is het ook volledig logisch dat je dat zegt, toch?
Maar waarom ging ik dan niet? Waarom gaf ik hem na de meest afschuwelijke mishandelingen; psychisch of lichamelijk, dan toch telkens weer een nieuwe kans? Bij de zoveelste tussenkomst van de politie werd deze zin ook meermaals door de politie uitgesproken. Maar hoewel het natuurlijk het beste advies lijkt wat je een vrouw (of man) in deze positie kunt geven; het werkt over het algemeen niet.
‘Waarom niet?’ vraag je je nu waarschijnlijk af. Daar zijn een aantal redenen voor. Ten eerste zoeken narcisten hun slachtoffers goed uit. Ze zoeken mensen uit met een hoog empathisch vermogen. Mensen die er graag voor anderen zijn en die reflecteren op hun eigen gedrag. Ten tweede zijn narcisten in het begin van de relatie de meest fantastische partners op alle gebieden. Ze overweldigen je met liefde, aandacht en zorgzaamheid. Ze zijn in staat om een behoefte daarnaar op te wekken terwijl je niet eens wist dat je die had. Dan presenteren ze zichzelf als het antwoord op die behoefte. Daarnaast zijn ze (zelfs voor professionals) niet herkenbaar als mensen met een ernstige psychische aandoening. Ze zijn vaak intelligent en succesvol en doen zich stabiel voor.
Als je je eenmaal echt gegeven hebt aan een narcist en ze voelen dat jij als het ware “van hen” bent dan begint de zeer berekende manipulatie, ook wel gaslighting genoemd. In het kort betekent dit dat ze meest afschuwelijke dingen doen of zeggen om het vervolgens zo te presenteren dat je begint te geloven dat het jouw schuld is. Dat er iets mis is met jou. Et voilà ook hier heeft de narcist het antwoord op. Namelijk hemzelf (haarzelf kan natuurlijk ook). Hij is degene die van je houdt en je vergeeft. Je kunt hem geen groter plezier doen dan jezelf te verontschuldigen zodat hij je kan vergeven en dan komt je beloning: hij is weer net zo lief, charmant en zorgzaam als aan het begin van de relatie. Totdat hij je weer meesleept in de ene na de andere fysieke of verbale vernedering. Als je uit de relatie probeert te stappen volgt er een charmeoffensief van megaformaat. Hij toont berouw, gaat diep door het stof en is wederom zijn liefste zelf. Het is zo verwarrend voor de nog altijd empathische partner dat ze gaat twijfelen aan zichzelf en zo hem weer terugneemt.
(Ex) partners van narcisten komen zo ver van zichzelf af te staan dat ze het Stockholmsyndroom ontwikkelen. Dit is geen psychische aandoening waar je mee gediagnosticeerd wordt maar een overlevingsstrategie die je onbewust ontwikkelt. Om geen slachtoffer te worden van zijn terreur moet je je volledig aanpassen aan hem, je voegen naar zijn emoties en gedragingen. Waardoor je meer bezig bent met het gevoel van de dader dan van jezelf. Zo krijgt hij controle over je hele leven en raak jij zo ver verwijderd van jezelf dat je (bijna) gelooft dat hij de enige is voor jou. Mocht je echt weggaan bij hem dan heeft hij nog een heel ander arsenaal voor je klaarstaan: stalking, bedreiging en manipulatie.
Ook voor de omgeving is dit heel heftig om mee te maken. Veel verder dan te smeken om bij de narcist weg te gaan komen ze vaak niet. Als het slachtoffer dit dan niet doet wordt de omgeving vaak wanhopig en blijven ze weg waardoor het slachtoffer geïsoleerd raakt en dus een nog makkelijker prooi voor de narcist wordt.
Annemarie Braun
www.annemariebraun.nl
