Of het duo Rutte en Kaag nu deel uitmaakt van een duister complot uit de achterkamertjes van het World Economic Forum of niet. We rollen van crisis naar crisis. En hoe verwerpelijk die complotgedachte ook is, het alternatief, een clubje ondeskundige bewindslieden die de controle volledig lijkt te zijn kwijtgeraakt, is wellicht even angstaanjagend. Uiteindelijk blijft het de ‘gewone man’ in de straat of op het platteland die de klappen op moet vangen. Den Haag gaat steeds meer op een apenrots lijken, waar electorale oneliners en scheldpartijen het beter doen dan ouderwets de mouwen oprollen en met elkaar aan de slag. Voor veel kabinetsleden is de Hofstad slechts een tussenstop op een mooie cv op weg naar het grote geld in het bedrijfsleven.
Hadden we al de boeren, stikstof, vluchtelingen, energie en klimaatcrisis, nu is er de Gazprom-rel. Na de inval van de Russen in de Oekraïne, bleek dat een groot deel van de Nederlandse gemeenten met open ogen in het zorgvuldig gesponnen Gazprom-net was gezwommen. Ook Bodegraven-Reeuwijk. In 2021 betaalden we als gemeenschap € 44.497,- aan de Nederlandse tak van dit Russische bedrijf. In antwoord op vragen van voormalig VVD-fractievoorzitter Robin Kersbergen was het volgens het college geen enkel probleem dit contract open te breken. Mits we natuurlijk rekening hielden met een fikse afkoopsom en een veel hogere inkoop, dankzij de enorme stijging van de gasprijzen. Voor een gemeente die diep in het rood staat een aannemelijk argument om niet over een nacht ijs te gaan.
Inmiddels is dat ‘een nacht ijs’ gearriveerd in de vorm van minister ‘Rob Jetten, die heeft verordonneerd dat alle gemeenten in ons land voor 10 oktober a.s. hun contract met Gazprom moeten opzeggen. Doen ze dit niet dan maken ze zich ‘schuldig aan een economisch delict’ en kan het OM overgaan tot vervolging. In het meeste zwarte scenario betekent dit inderdaad een gevangenisstraf voor burgemeesters en wethouders. Zo’n vaart zal het zeker niet lopen. Bovendien is waarnemend burgemeester Erik van Heijningen een zeer intelligente en buitengewoon gewiekste jurist.
Maar het blijft democratisch gezien een verontrustend dreigement waarmee de minister ver over de grenzen van het betamelijke gaat. Niet alleen zijn gemeenten volgens de Grondwet bevoegd tot het regelen van hun eigen zaken, en ja ook gemeenten moeten voldoen aan sancties. Volgens (internationale) sanctiedeskundigen interpreteert de minister de Europese Sancties ook nog eens totaal verkeerd.
Daarbij heeft Gazprom de gasvoorraad – om te kunnen voldoen aan lopende contracten – allang ingekocht en mag deze – bij het vrijvallen van de contractuele verplichtingen – gewoon opnieuw op de gasmarkt verkopen tegen een veel hogere prijs. Lopen we als Bodegraven-Reeuwijk ook nog eens de kans om ons ‘eigen gas’ via een omweg tegen een veel hogere prijs in te kopen.
Ik denk dat Poetin schuddebuikend door zijn Datsja rolt, waar hij vroeger nog gezellig schaak speelde met Halbe Zijlstra. De rest van Europa kijkt hoofdschuddend naar de puinhoop in ons land en de burger betaalt de (hoofd)prijs.
Het zou prachtig zijn wanneer van Heijningen met een dikke NYET (*) zijn vuist op tafel slaat en met zijn collega’s naar de rechter stapt. Zoals verschillende sanctie-advocaten adviseren. Wat mij betreft gaat het dan niet zo zeer of we nu wel of niet die oorlogskas gaan spekken, maar vooral over de vraag hoe het mogelijk is dat een Nederlandse minister onze burgemeesters indirect dreigt met gevangenisstraf wanneer ze niet onmiddellijk naar zijn onlogische pijpen dansen.
(*) = Fonetische weergave van het Russisch woord voor nee (слово «нет»)
